ساربوک

مشروطه و فراز و فرودهای آن یکی از نقاط مهم تاریخ ایران به شمار می‌رود که بر بسیاری از وقایع بعد از خود نیز اثری عمیق و غیرقابل انکار داشته است. کتاب ‌های گوناگونی درباره این دوره مهم از تاریخ ایران نوشته شده و پژوهش‌های گرانقدری در این زمینه به انجام رسیده است اما تعدادی از این کتاب‌ها منابعی درجه یک به شمار می‌روند که بسیاری از محققان و علاقمندان به تاریخ مشروطه از آن بهره‌های فراونی برده‌اند؛ کتاب «تاریخ مشروطه ایران» نوشته احمد کسروی، «تاریخ بیداری ایرانیان» نوشته ناظم ‌الاسلام کرمانی و «حیات یحیی» از یحیی دولت ‌آبادی در این رده از آثار قرار می‌گیرند. کتاب «تاریخ مشروطه ایران» برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اثر درباره تاریخ مشروطه است که نخستین بار در سال 1319 ه.ش به چاپ رسیده است. این کتاب توسط ایوان سیگل (Evan Siegel) به انگلیسی نیز ترجمه شده است.

این کتاب در جلد نخستش «تاریخ هیجده ساله آذربایجان» نام داشته اما پس از چاپ جلد دوم به «تاریخ مشروطه ایران» تغییر نام پیدا کرده است. پیش از چاپ این کتاب، احمد کسروی مطالب این کتاب را در ماهنامه ‌ای به نام «پیمان» منتشر کرده بود. نویسنده یکی از اهدف خود از نوشتن این کتاب را انتقال دقیق و با ذکر جزئیات وقایع مشروطه به ایرانیان ذکر کرده است تا در آینده این رویدادها مورد دخل و تصرف قرار نگیرد و آیندگان از این انقلاب بزرگ ایران شناخت کافی داشته باشند.

احمد کسروی در کتاب «تاریخ مشروطه ایران» با سبک روایت منحصربه‌فردش و بهره‌گیری دقیق و صبورانه از منابع زمان خود توانسته اثری گرانقدر تالیف کند که بعد از دهه‌ها همچنان خواندنی و روشنگر به نظر می‌رسد. بسیاری از جوانان چندان با تاریخ مشروطه ایران و افرادی که در وقایع مرتبط با آن دخیل بوده‌اند آشنایی ندارند و این خلا با کتاب‌هایی چون «تاریخ مشروطه ایران» پر می‌شود و دید گسترده و عمیقی را نسبت به این برهه مهم از تاریخ ایران به آن‌ها خواهد بخشید.